Pełnomocnik jako podmiot składający i podpisujący deklaracje VAT

Pełnomocnictwo ogólne - zgodnie z art. 138d § 1 Ordynacji podatkowej - upoważnia do działania we wszystkich sprawach podatkowych oraz innych sprawach należących do właściwości organów podatkowych. Jest to najbardziej praktyczne pełnomocnictwo, ponieważ upoważnia do działania w imieniu mocodawcy we wszystkich sprawach podatkowych, bez konieczności każdorazowego przedkładania do akt sprawy udzielonego pełnomocnictwa.

Pełnomocnictwo ogólne, jak również zawiadomienie o jego zmianie, odwołaniu czy wypowiedzeniu, składane jest co do zasady przez mocodawcę, w formie dokumentu elektronicznego, według określonego przez Ministra Finansów wzoru (PPO-1). Pełnomocnictwo w wersji papierowej można złożyć wyłącznie w przypadku wystąpienia problemów technicznych, które uniemożliwiają przesłanie takiego zgłoszenia przez internet.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Wieluniu prowadzi bazę nazwaną Centralnym Rejestrem Pełnomocnictw Ogólnych. Ustanowienie, zmiana, odwołanie lub wypowiedzenie pełnomocnictwa ogólnego wywołują skutek od dnia wpływu danej informacji do CRPO.

Jedynie adwokat, radca prawny oraz doradca podatkowy mogą sami zgłaszać udzielenie im pełnomocnictwa ogólnego oraz zawiadamiać o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu ze wskazaniem daty zwolnienia z obowiązku reprezentacji.

Uwaga

Pełnomocnictwo ogólne nie upoważnia pełnomocnika do podpisywania deklaracji podatkowych za podatnika. W tym przypadku konieczne jest pełnomocnictwo UPL-1 (upoważnienie do podpisywania e-deklaracji) bądź też UPL-1P (upoważnienie do podpisywania deklaracji składanych w formie papierowej).

Nie ma przeszkód prawnych, aby tę samą osobę upoważnić zarówno do składania deklaracji w formie papierowej, jak i elektronicznej. Trzeba wówczas złożyć oba pełnomocnictwa (UPL-1 i UPL-1P).

Warto dodać, że udzielenie pełnomocnictwa ogólnego w sprawach podatkowych nie podlega opłacie skarbowej.

Od 1 stycznia 2016 r. obowiązują przepisy, na podstawie których możliwe jest udzielenie przez podatnika tzw. pełnomocnictwa szczególnego. Zgodnie z art. 138e § 1 Ordynacji podatkowej, pełnomocnictwo szczególne upoważnia do działania we wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego.

Ustawodawca określił formę takiego pełnomocnictwa. Upoważnienie to może być udzielone na piśmie, w formie dokumentu elektronicznego lub zgłoszone ustnie do protokołu. Ustanowienie, zmiana zakresu, odwołanie lub wypowiedzenie pełnomocnictwa szczególnego wywiera skutek od dnia zawiadomienia organu podatkowego.

Pełnomocnictwo szczególne udzielone na piśmie oraz zawiadomienie o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu składane jest do akt sprawy (oryginał lub jego notarialnie poświadczony odpis).

Co do zasady pełnomocnictwo szczególne dotyczy konkretnej, wskazanej w tym pełnomocnictwie sprawy podatkowej, np. złożenia wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej.

Ustawodawca wprowadził również instytucję tzw. tymczasowego pełnomocnika szczególnego, upoważnionego do działania w sprawie niecierpiącej zwłoki, wyznaczonego dla osoby nieobecnej do czasu wyznaczenia dla niej przez sąd kuratora. Tymczasowym pełnomocnikiem szczególnym może być w pierwszej kolejności wyznaczony przez organ podatkowy członek rodziny osoby nieobecnej, jeżeli wyrazi na to zgodę, a w przypadku braku takiej zgody - adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy wyznaczony w sposób określony w przepisach Ordynacji podatkowej.

Pełnomocnictwo szczególne - podobnie jak ogólne - nie uprawnia do podpisywania deklaracji podatkowych.

Na podstawie art. 138f § 1 Ordynacji podatkowej, strona ma obowiązek ustanowienia w kraju pełnomocnika do doręczeń, jeżeli nie ustanawia pełnomocnika ogólnego lub szczególnego, gdy:

1) zmienia adres miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu na adres w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej;

2) nie ma miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu w RP lub w innym państwie członkowskim UE i składa w kraju wniosek o wszczęcie postępowania lub w kraju doręczono mu postanowienie o wszczęciu postępowania.

Przepisy w tym zakresie nie odwołują się w żaden sposób do długości nieobecności podatnika w kraju. Pamiętać należy, że w razie niedopełnienia przez podatnika obowiązku ustanowienia pełnomocnika do doręczeń, pismo jest uznane za doręczone pod dotychczasowym adresem w kraju, a organ podatkowy pozostawi pismo w aktach sprawy.

Pełnomocnika do doręczeń nie trzeba ustanawiać w ww. przypadkach wówczas, gdy doręczanie pism następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Uwaga

W razie niedopełnienia przez stronę obowiązku ustanowienia pełnomocnika do doręczeń, pismo uznaje się za doręczone pod dotychczasowym adresem w kraju, a organ podatkowy pozostawia pismo w aktach sprawy.

Począwszy od 1 stycznia 2017 r. zmianie uległy regulacje w ustawie o VAT odnoszące się do odpowiedzialności pełnomocnika za zobowiązania podatkowe podatników. W myśl art. 96 ust. 4b ustawy o VAT, w przypadku zarejestrowania podatnika, którego zgłoszenie rejestracyjne zostało złożone przez pełnomocnika, pełnomocnik odpowiada solidarnie wraz z zarejestrowanym podatnikiem do kwoty 500.000 zł za zaległości podatkowe podatnika powstałe z tytułu czynności wykonanych w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego.

Zasada ta nie ma zastosowania wówczas, gdy powstanie zaległości podatkowej nie wiązało się z uczestnictwem podatnika w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej. Wynika to wprost z brzmienia art. 96 ust. 4c ustawy o VAT.

Warto jednak zauważyć, że w praktyce niejednokrotnie pełnomocnik nie jest w stanie z góry przewidzieć czy podatnik będzie działał w celu wyłudzenia podatku VAT, gdyż nie weryfikuje jego działalności i nie ma wpływu na jego postępowanie po dokonaniu rejestracji. W niektórych przypadkach nie posiadając wiedzy o tym, iż podmiot nastawiony jest na oszustwa podatkowe poniesie - w świetle obowiązujących przepisów - za takie działanie odpowiedzialność finansową.

W związku z występującymi w tym zakresie wątpliwościami skierowano do Ministra Finansów interpelacją poselską, nr 10588, w której zadano m.in. pytanie czy pełnomocnik będzie mógł się zwolnić z odpowiedzialności finansowej wykazując, iż nie posiadał wiedzy o działaniu podatnika w celu uzyskania przez niego korzyści majątkowej i czy planowane są zmiany obowiązującej ustawy o VAT w zakresie ewentualnego zwolnienia się z odpowiedzialności finansowej pełnomocnika podatnika.

W odpowiedzi z dnia 23 marca 2017 r., nr PT3.054.3.2017.LPJ.136 na ww. interpelację, wyjaśniono, iż odpowiedzialność będzie obejmowała zaległości powstałe z tytułu czynności wykonanych przez podatnika w okresie 6 miesięcy od rejestracji i będzie ograniczona do kwoty 500.000 zł. Pełnomocnik nie może zwolnić się z odpowiedzialności solidarnej poprzez wykazanie, iż nie posiadał wiedzy o działaniu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez takiego podatnika. Przepisy ustawy o VAT nie przewidują bowiem - zdaniem Ministerstwa - takiej przesłanki zwalniającej.

W uzasadnieniu wskazano, iż: "(...) Przy orzekaniu o odpowiedzialności solidarnej znajdą zastosowanie przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.), w szczególności procedury postępowania przy orzekaniu odpowiedzialności osób trzecich. Stwierdzenie powyższego opiera się na obiektywnych przesłankach (w drodze decyzji administracyjnej) stosowanych przez organy podatkowe, nie ma więc charakteru uznaniowego wzbudzającego niepewność pełnomocników podatników.

Organy podatkowe nie będą miały obowiązku wykazać, że pełnomocnik posiadał wiedzę o nierzetelnym rozliczaniu podatku przez podatnika, którego zarejestrował, bowiem nie stanowi to przesłanki wyłączającej zastosowanie wobec pełnomocnika odpowiedzialności solidarnej. (...)"

Dodano również, iż nie są planowane obecnie zmiany w ustawie o VAT mające na celu wprowadzenie dodatkowych przesłanek zwalniających pełnomocników z odpowiedzialności solidarnej.