Gazeta Podatkowa nr 1 (938) z dnia 3.01.2013

Mniej swobody dla fiskusa

Nowy rok przynosi istotne zmiany w procedurze podatkowej. Fiskus został pozbawiony możliwości dokonania uzupełniającego wymiaru podatku po wniesieniu przez podatnika odwołania od decyzji podatkowej. Zniesiono uznaniowość rozstrzygnięć dotyczących ograniczenia poboru zaliczek na podatek dochodowy. Uregulowano kwestię sukcesji podatkowej w przypadku przekształcenia jednoosobowej działalności w spółkę kapitałową. Podatnicy mogą zwrotem VAT zabezpieczyć spłatę kredytów. Rozwiązania te mają poprawić warunki wykonywania działalności gospodarczej. Czas pokaże, czy i jak sprawdzą się w praktyce.

Wymiar bez zmian

Izby skarbowe, stwierdzając w trakcie postępowania odwoławczego uchybienia w zakresie wymiaru podatków, nie mogą już zwracać spraw urzędom skarbowym, aby poprawiły swoje błędy poprzez dokonanie wymiaru uzupełniającego. Jeszcze do końca ubiegłego roku stosowano to rozwiązanie w przypadku zaniżenia zobowiązania podatkowego, a także zawyżenia straty, kwoty zwrotu podatku lub różnicy między podatkiem naliczonym a należnym, obniżającej podatek należny za następne okresy rozliczeniowe. W ten sposób skutecznie obchodzono oficjalnie obowiązujący zakaz orzekania na niekorzyść strony odwołującej się od decyzji urzędu skarbowego.

Wymiar uzupełniający jest jeszcze stosowany w tych przypadkach, w których zwrot sprawy do urzędu skarbowego nastąpił przed 1 stycznia 2013 r.

Zniesienie wymiaru uzupełniającego ma dać podatnikom gwarancję utrzymania stanu prawnego ustalonego zaskarżoną decyzją. Sceptycy podkreślają, że izby skarbowe nie zostały całkowicie pozbawione możliwości wprowadzania niekorzystnych zmian. Mogą orzec na niekorzyść odwołującego się podatnika, gdy kwestionowana decyzja rażąco narusza prawo lub interes publiczny. Są to jednak wyjątkowe przypadki. Sądy administracyjne wielokrotnie zaznaczały - w kontekście stwierdzenia nieważności decyzji podatkowych - że rażące naruszenie prawa to oczywista, niepozostawiająca żadnych wątpliwości interpretacyjnych sprzeczność rozstrzygnięcia z obowiązującymi przepisami. Niezgodność tę można stwierdzić na podstawie prostego zestawienia treści decyzji z regulacjami prawnymi.

Pobór zaliczek

Swoboda fiskusa została ukrócona także w sprawach dotyczących ograniczenia poboru zaliczek na podatek dochodowy. Takie ograniczenie wchodzi w rachubę, gdy podatnik uprawdopodobni, że zaliczki obliczone według zasad określonych w ustawach podatkowych byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu przewidywanego na dany rok podatkowy. Dotychczas urzędy skarbowe mogły przystać na takie rozwiązanie, ale nie musiały - nawet jeżeli stwierdziły istnienie przesłanek uzasadniających jego zastosowanie. Obecnie są zobligowane ograniczyć pobór zaliczek na podatek dochodowy, jeżeli podatnik wykaże, dlaczego wysokość podatku, na podstawie dających się przewidzieć zdarzeń, ma być nieproporcjonalnie niższa od przypadających do zapłacenia zaliczek.

Nowa rola zwrotu VAT

Nowością jest możliwość zabezpieczenia spłaty kredytu zwrotem VAT. Zwrot może być przekazany nie na konto podatnika, lecz na wskazany przez niego rachunek banku lub SKOK-u. Warunkiem dokonania przelewu jest złożenie w urzędzie skarbowym upoważnienia - pisemnego, nieodwołalnego i potwierdzonego przez placówkę udzielającą kredytu. Trzeba je przedłożyć w terminie do złożenia deklaracji wykazującej zwrot.

Pieniądze nie zostaną jednak przekazane bankowi lub SKOK-owi, jeżeli w dniu złożenia deklaracji toczy się w stosunku do podatnika postępowanie mające na celu ustalenie lub określenie wysokości zobowiązań podatkowych.

Regulacje te mają zwiększyć atrakcyjność przedsiębiorców jako kredytobiorców. Pozwalają również "odzyskać" VAT - w formie kredytu - szybciej niż w terminie, w którym urząd skarbowy zobowiązany jest do zwrotu podatku. Należy jednak pamiętać, że złożenie upoważnienia do przelania pieniędzy na konto kredytodawcy nie powoduje zmiany zasad weryfikacji rozliczenia wykazującego zwrot. Urzędnicy mają prawo je sprawdzić, a w konsekwencji zakwestionować wysokość zadeklarowanego zwrotu lub w ogóle odmówić wypłaty.

Banki z pewnością będą uwzględniały to ryzyko przy ocenie zdolności kredytowej przedsiębiorców. Mogą więc ostrożnie podchodzić do możliwości zabezpieczenia spłaty kredytu tylko potencjalnym zwrotem VAT.

Sukcesja po przedsiębiorcy

Od półtora roku przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą może przekształcić formę jej prowadzenia w jednoosobową spółkę kapitałową. Niewielu jednak z tego skorzystało. Barierą był brak przepisów regulujących podatkowe skutki takiej zmiany formy prowadzenia działalności gospodarczej. Wprowadzono sukcesję cywilnoprawną. Zabrakło natomiast przepisów, które umożliwiałyby przejście na spółkę kapitałową praw i obowiązków podatkowych przedsiębiorcy. Fiskus jedynie w oparciu o Kodeks spółek handlowych wywodził, że przedmiotem sukcesji nie mogą być obowiązki podatkowe, ale prawa - tak, z wyłączeniem ulg wynikających z przepisów podatkowych.

Obecnie obowiązują już odpowiednie regulacje. Wynika z nich, że jednoosobowa spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wstępuje w przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa przekształcanego przedsiębiorcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wyjątek stanowią te prawa, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek kapitałowych.