Gazeta Podatkowa nr 23 (960) z dnia 21.03.2013

Jak długo fiskus może przekładać wydanie decyzji?

Wydanie decyzji powinno zająć urzędnikom skarbowym - w zależności od rodzaju rozpatrywanej sprawy - od jednego do trzech miesięcy. W praktyce postępowania podatkowe toczą się miesiącami, a niekiedy nawet latami. Ponaglenie to jedyny sposób na ich przyspieszenie.

Terminy w teorii

Sprawy podatkowe muszą być rozstrzygane możliwie szybko.

Urząd skarbowy obowiązują następujące terminy. Przypadki niebudzące wątpliwości powinien załatwiać niezwłocznie. Są to sprawy, których rozstrzygnięcie opiera się na materiałach przedstawionych przez podatnika wraz z wnioskiem o wszczęcie postępowania podatkowego lub na faktach powszechnie znanych i dowodach dostępnych organowi podatkowemu z urzędu. Sprawy wymagające przeprowadzenia postępowania dowodowego powinny natomiast zakończyć się w zasadzie w ciągu miesiąca. Dłużej mogą być wyjaśniane jedynie przypadki szczególnie skomplikowane. Postępowanie podatkowe w takich trudnych sprawach może trwać do 2 miesięcy.

Odwołania od decyzji wydawanych przez urzędy skarbowe powinny być rozpatrywane w ciągu 2 miesięcy od dnia ich wpływu do izby skarbowej. Termin ten może wydłużyć się z powodu rozprawy. Na załatwienie sprawy, w której przeprowadzono rozprawę lub podatnik złożył wniosek o jej przeprowadzenie, są 3 miesiące.

Nieograniczony czas

Terminy przewidziane na załatwienie spraw podatkowych nie należą do najdłuższych. W praktyce jednak postępowania toczą się miesiącami, a w skrajnych przypadkach - latami. Przyczyn tego stanu rzeczy jest kilka.

Wspomniane terminy to efektywny czas dany urzędnikom na wydanie decyzji. Nie wlicza się do nich pewnych okresów i terminów. Nie uwzględnia się: okresów zawieszenia postępowania (np. z powodu rozstrzygania zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd), terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego dla dokonania określonych czynności (np. na uzupełnienie wniosku) oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy podatnika lub z przyczyn niezależnych od organu podatkowego (np. wynikających z niestawienia się świadka na przesłuchanie).

Niezałatwienie sprawy w ramach wyznaczonego limitu czasowego nie pozbawia ponadto organu podatkowego prawa do prowadzenia postępowania i wydania decyzji. Czynności podjęte przez niego po terminie są ważne. Wszystko co urzędnicy muszą zrobić, to powiadomić podatnika o każdym przypadku opóźnienia - także wtedy, gdy nie ponoszą za nie winy. Powinni podać przyczyny zwłoki i wskazać nowy termin załatwienia sprawy.

Zawiadomienie to ma w zasadzie tylko walor informacyjny. Jeżeli nie zostanie dotrzymany wskazany w nim termin załatwienia sprawy, może być ustalony kolejny. Organ podatkowy może wielokrotnie przesuwać termin wydania decyzji. Zwłoka musi być jednak uzasadniona przebiegiem postępowania. Nie wystarczą ogólnikowe stwierdzenia, np. powoływanie się na skomplikowany charakter sprawy. Trzeba wskazać konkretne trudności niepozwalające na wydanie decyzji w terminie, np. konieczność wykonania szeregu czynności dowodowych.

Broń podatnika

Podatnik może bronić się przed opieszałością urzędników w jeden sposób: wnosząc ponaglenie. Przysługuje ono w przypadku niezałatwienia sprawy w terminie właściwym lub nowym. Ponaglenie na niezałatwienie sprawy w terminie przez urząd skarbowy rozpatruje dyrektor izby skarbowej. Ponaglenie na izbę skarbową trafia do Ministra Finansów.

Jeżeli organ rozpoznający ponaglenie uzna je za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy. Zarządza poza tym wyjaśnienie przyczyn opóźnienia oraz ustalenie osób za to odpowiedzialnych. W razie potrzeby podejmuje także środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości. Organ rozpatrujący ponaglenie stwierdza ponadto, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Ponaglenie nie zawsze przynosi zamierzone rezultaty. Podatnikowi pozostaje wówczas wniesienie do wojewódzkiego sądu administracyjnego skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania podatkowego. Z bezczynnością mamy do czynienia wtedy, gdy urzędnicy nie robią nic, aby załatwić sprawę w terminie. Przewlekłość oznacza przedłużanie postępowania podatkowego ponad rozsądne granice czasowe, biorąc pod uwagę terminowość i prawidłowość podejmowanych czynności, a także stopień zawiłości sprawy i postawę podatnika.

Sąd, uwzględniając skargę, zobowiązuje organ podatkowy do wydania rozstrzygnięcia w określonym terminie. Jeżeli orzeczenie sądu nie zostanie wykonane, osoba, która poniosła wskutek tego szkodę, może domagać się od organu podatkowego odszkodowania na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym. Jeżeli organ podatkowy nie wypłaci odszkodowania w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia w tej sprawie wniosku, podatnik może wnieść powództwo do sądu powszechnego.