Obliczanie odsetek za zwłokę od zaliczek na podatek dochodowy

Kwestia wymiaru odsetek za zwłokę od zaliczek na podatek dochodowy regulowanych po upływie terminu płatności ostatniej zaliczki za dany rok podatkowy jest przedmiotem sporów. Organy podatkowe chcą je pobierać do dnia złożenia zeznania podatkowego. Sądy administracyjne to podważają, orzekając, że odsetki za zwłokę nalicza się za każdy dzień zwłoki.

Podstawowa zasada

Zaliczki na podatek dochodowy należy odprowadzać do urzędu skarbowego w ustawowo ustalonych terminach.

Przedsiębiorcy opłacający miesięczne zaliczki na podatek od dochodu uzyskiwanego z tytułu działalności gospodarczej wpłacają je w terminie do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczki kwartalne uiszcza się do 20. dnia każdego miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka. Zaliczkę za ostatni miesiąc lub ostatni kwartał roku podatkowego należy uregulować do 20 stycznia następnego roku podatkowego. Stanowi tak art. 44 ust. 6 ustawy o pdof.

Nieuiszczona w terminie zaliczka na podatek stanowi zaległość podatkową. Konsekwencją powstania zaległości podatkowej są obciążenia odsetkowe. Odsetki za zwłokę wpłaca się zasadniczo za okres od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin płatności zaliczki na podatek, do dnia zapłaty. Wylicza się je według następującego schematu: kwotę zaległości podatkowej mnoży się przez liczbę dni zwłoki oraz obowiązującą w tym czasie stawkę odsetek, a uzyskany wynik dzieli przez 365. Otrzymaną kwotę zaokrągla się do pełnych złotych. Końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 gr pomija się, a wynoszące 50 gr i więcej podwyższa do pełnych złotych. Jeżeli zaległość podatkowa istniała w okresach, w których obowiązywały różne stawki odsetkowe, odsetki za zwłokę nalicza się odrębnie za każdy z nich. Zaokrągleniu podlega natomiast suma kwot za poszczególne okresy.

Kalkulator odsetek od zaległości podatkowych dostępny jest w serwisie kalkulatory.gofin.pl.

Długoletni spór

Sprawa komplikuje się, gdy wpłata zaliczki na podatek ma miejsce po 20 stycznia następnego roku podatkowego, ale przed złożeniem zeznania podatkowego.

Organy podatkowe twierdzą, że w takim przypadku odsetki za zwłokę są naliczane do dnia złożenia zeznania podatkowego, a jeżeli podatnik go nie przekaże - do dnia upływu ustawowego terminu złożenia zeznania podatkowego. Oznacza to, że nawet jeżeli zaliczka na podatek zostanie uiszczona przed przekazaniem rocznego rozliczenia, odsetki za zwłokę i tak zostaną pobrane do dnia jego złożenia (ewentualnie do upływu ustawowego terminu jego złożenia). Organy podatkowe powołują się w tej kwestii na § 4 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej... (Dz. U. z 2005 r. nr 165, poz. 1373 ze zm.). Wpłatę dokonaną po 20 stycznia następnego roku podatkowego zaliczają na poczet zobowiązania z tytułu podatku dochodowego, a nie na zaliczki na podatek.

Stanowisko organów podatkowych jest negowane w najnowszym orzecznictwie sądów administracyjnych. Wynika z niego, że odsetki za zwłokę od zaliczki na podatek dochodowy nalicza się za każdy dzień zwłoki, a nie do dnia złożenia zeznania podatkowego. Każda nieuiszczona w terminie zaliczka na podatek jest odrębną zaległością podatkową. Zaległości te istnieją do czasu ich rozliczenia w rocznym zeznaniu podatkowym. Sądy administracyjne za błędne uznają stanowisko organów podatkowych, że po upływie terminu płatności ostatniej zaliczki na podatek dochodowy za dany rok podatkowy nie można już domagać się uregulowania zaliczek na ten rok podatkowy, a wpłacie podlega sam podatek. Oznaczałoby to, że od dnia upływu terminu płatności zaliczki na podatek za ostatni miesiąc lub kwartał do momentu złożenia zeznania podatkowego podatnika obciąża zaległość z tytułu zaliczki, rodząca skutki w postaci odsetek za zwłokę, ale której nie można skutecznie uregulować przed złożeniem rocznego zeznania podatkowego (por. wyrok NSA z dnia 10 stycznia 2020 r., sygn. akt II FSK 376/18). Takie podejście jest sprzeczne z zasadą zaufania do organów podatkowych. Odsetki za zwłokę są naliczane do dnia zapłaty podatku, a skoro przez podatek rozumie się także zaliczkę na podatek, to odsetki od nieuiszczonej w terminie zaliczki należy uiścić do dnia jej uregulowania. Wspomniany § 4 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej (...) stosuje się w przypadku braku wpłaty zaliczki na podatek (por. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 7 sierpnia 2019 r., sygn. akt I SA/Gl 294/19).

Odsetki w decyzji

Wymiar odsetek za zwłokę od zaliczek na podatek dochodowy po zakończeniu roku podatkowego może być przedmiotem decyzji urzędu skarbowego.

Decyzja taka jest wydawana, jeżeli postępowanie podatkowe wykaże, że podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie złożył zeznania podatkowego, wysokość zaliczek jest inna niż zadeklarowana w zeznaniu podatkowym lub zaliczki nie zostały zapłacone w całości lub w części. Urząd skarbowy określa wysokość odsetek za zwłokę na dzień złożenia rocznego rozliczenia podatku dochodowego, a w przypadku nieprzekazania go w terminie - na ostatni dzień terminu złożenia zeznania podatkowego. Przyjmuje przy tym prawidłową wysokość zaliczek na podatek. Stanowi o tym art. 53a § 1 Ordynacji podatkowej.

Decyzja odsetkowa stanowi niejednokrotnie konsekwencję wydania decyzji wymiarowej. Wspomniany przepis zakłada jednak pewną niezależność (samodzielność) świadczenia z tytułu odsetek za zwłokę od zaliczek na podatek i możliwość orzekania o ich wysokości w odrębnej decyzji. Decyzja w sprawie zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych nie stanowi zagadnienia wstępnego dla możliwości wydania decyzji odsetkowej (por. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 6 maja 2019 r., sygn. akt I SA/Gl 1204/18).

Podatnik może ubiegać się o ulgę w spłacie odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek: odroczenie płatności, rozłożenie na raty, umorzenie. Taka pomoc udzielana jest w wyjątkowych sytuacjach. Za przyznaniem ulgi musi przemawiać ważny interes podatnika lub interes publiczny. Ponadto w przypadku przedsiębiorców pod uwagę bierze się regulacje dotyczące udzielania pomocy publicznej.

Przykład

Podatnik w dniu 25 stycznia 2020 r. uregulował zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych za grudzień 2019 r., wynoszącą 2.356 zł. Zeznanie podatkowe za 2019 r. złożył natomiast 30 kwietnia 2020 r.

Według stanowiska organów podatkowych odsetki za zwłokę od zaliczki na podatek za grudzień 2019 r. powinny być naliczone za okres od 21 stycznia 2020 r. (dnia następnego po upływie terminu płatności zaliczki) do 30 kwietnia 2020 r. (dnia złożenia zeznania podatkowego za 2019 r.). Wyniosłyby one 52 zł, zgodnie z następującym wyliczeniem: (2.356 zł × 101 dni × 8%) : 365 = 52,15 zł, po zaokrągleniu do pełnych złotych 52 zł.

Stanowisko sądów administracyjnych zakłada naliczenie odsetek za zwłokę za okres od 21 stycznia 2020 r. (dnia następnego po upływie terminu płatności zaliczki) do 25 stycznia 2020 r. (dnia zapłaty). Wynoszą one 2,58 zł, zgodnie z następującym wyliczeniem: (2.356 zł × 5 dni × 8%) : 365 = 2,58 zł. Odsetki podatkowe nieprzekraczające 8,70 zł nie podlegają wpłacie.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325)

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.)