Przesłanki umorzenia zaległości w VAT

Mam zaległość w podatku VAT. Nie posiadam jednak środków na jego zapłatę. Czy mogę wystąpić do urzędu skarbowego z wnioskiem o jego umorzenie? Jakie warunki trzeba spełnić aby uzyskać taką ulgę?

Podatnik znajdujący się w trudnej sytuacji może ubiegać się o umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej. Umożliwia to art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.

Należy wskazać, że zaległe podatki są umarzane na wniosek podatnika w przypadkach uzasadnionych jego ważnym interesem lub interesem publicznym. Wprawdzie nie ma ustawowych definicji tych przesłanek, przyjmuje się, że "ważny interes podatnika" zachodzi wtedy, gdy nie można uregulować zobowiązań wobec fiskusa z powodu nadzwyczajnych zdarzeń losowych, np. utraty możliwości zarobkowania. Natomiast istnienie "interesu publicznego" rozpatruje się w kontekście poszanowania wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, np. sprawiedliwości.

Przy czym jak podkreślił NSA w wyroku z dnia 6 listopada 2014 r. sygn. akt II FSK 2588/12 użyty przez ustawodawcę w art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej łącznik "lub" zobowiązuje organy podatkowe przy stosowaniu ulg w spłacie zobowiązań podatkowych do rozważenia zarówno okoliczności "ważnego interesu podatnika", jak również przesłanki "interesu publicznego".

Podatnik noszący się z zamiarem złożenia wniosku o umorzenie zaległości musi wiedzieć, że spoczywa na nim obowiązek wykazania występowania wskazanych przesłanek. Musi on nie tylko odpowiednio uzasadnić wniosek o umorzenie zaległości podatkowych, ale również przedłożyć dowody potwierdzające przedstawione argumenty, np. kserokopie protokołów wystąpienia takich zdarzeń losowych jak powódź lub kradzież. Urzędy skarbowe wymagają ponadto złożenia oświadczenia o stanie majątkowym.

W przypadku podatników prowadzących działalność gospodarczą pod uwagę brane są również zasady przyznawania pomocy publicznej. Przedsiębiorcy mogą otrzymać ulgę: stanowiącą pomoc de minimis, niestanowiącą pomocy publicznej lub stanowiącą pomoc publiczną na określone cele. We wniosku trzeba wskazać rodzaj pomocy.

Czytelnik powinien pamiętać, że decyzja w sprawie umorzenia zaległości podatkowych ma charakter uznaniowy. Oznacza to, że w razie stwierdzenia, iż w danym przypadku występuje któraś z przesłanek uzasadniających umorzenie długu - ważny interes podatnika lub interes publiczny - organ podatkowy może, ale nie musi przyznać tej ulgi. Odmowę organ musi jednak odpowiednio uzasadnić. Organ podatkowy przyjmując, że podatnik znajduje się w sytuacji, w której możliwe jest zastosowanie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, musi wyjaśnić, dlaczego w ramach uznania administracyjnego jej nie udzielił. Zwracają na to uwagę sądy administracyjne, w tym m.in. NSA w wyroku z dnia 9 września 2014 r., sygn. akt II FSK 2064/12.