W którym urzędzie skarbowym rozlicza się podatek VAT?

1. Właściwość miejscowa organów podatkowych w sprawie VAT

Właściwość miejscową organów podatkowych, w myśl art. 17 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), ustala się, jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika, płatnika lub inkasenta. Jest to ogólna zasada, od której wyjątek stanowi m.in. rozliczanie podatku od towarów i usług. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 1 ustawy o VAT, właściwym dla podatnika organem podatkowym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, a jeżeli czynności te wykonywane są na terenie dwóch lub więcej urzędów skarbowych - naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na siedzibę podatnika (bądź - dla osób fizycznych - ze względu na miejsce zamieszkania).

Przykład

Od 1 lutego 2013 r. podatnik rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej i jest czynnym podatnikiem VAT. Mieszka w miejscowości, która jest położona w obrębie działania innego urzędu skarbowego niż ten, gdzie prowadzi działalność gospodarczą. W tej sytuacji powinien rozliczać podatek VAT w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce wykonywania czynności (art. 3 ust. 1 ustawy o VAT).

Przykład

Podatnik mieszka w obrębie działania danego urzędu skarbowego, jednak czynności wykonuje jako czynny podatnik VAT na terenie objętym zakresem działania dwóch urzędów skarbowych. W takim przypadku podatnik podatek VAT rozliczał będzie w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania (art. 3 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT).

Przykład

Osoba fizyczna będąca podatnikiem VAT prowadzi od kilku lat działalność handlową w miejscu zamieszkania. Fakt ten został zgłoszony w urzędzie skarbowym. W marcu 2013 r. podatnik wynajął lokal w innej miejscowości w celu rozszerzenia działalności. Urzędem skarbowym właściwym dla potrzeb rozliczeń VAT w tym przypadku zarówno przed, jak i po wynajęciu lokalu w innej miejscowości, będzie urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania podatnika.

W przypadku podatników:

1) o których mowa w art. 16 i w art. 17 ustawy o VAT, niebędących podatnikami w rozumieniu art. 15, właściwym organem podatkowym jest:

a) dla osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej - naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na adres siedziby,

b) dla osób fizycznych - naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania,

2) nieposiadających siedziby działalności gospodarczej albo stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju - właściwym jest Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście.

Jeżeli natomiast nie można ustalić w powyższy sposób właściwości miejscowej organu podatkowego, właściwym jest również Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście.

2. Konsekwencje zmiany miejsca prowadzenia działalności

W praktyce zdarza się, że w trakcie prowadzonej działalności podatnik zmienia miejsce jej wykonywania, miejsce zamieszkania bądź siedzibę. Kwestia właściwości organów podatkowych w takim przypadku nie została uregulowana w ustawie o VAT. Zagadnienie to reguluje z kolei art. 18 § 1 Ordynacji podatkowej, w myśl którego w sytuacji gdy w trakcie roku podatkowego lub określonego w odrębnych przepisach innego okresu rozliczeniowego nastąpi zdarzenie powodujące zmianę właściwości miejscowej organu podatkowego, organem podatkowym właściwym miejscowo za ten okres rozliczeniowy pozostaje ten organ podatkowy, który był właściwy w pierwszym dniu roku podatkowego lub okresu rozliczeniowego.

Minister właściwy do spraw finansów publicznych w § 2 tego przepisu upoważniony został do określenia, w drodze rozporządzenia, przypadków w których, w razie zmiany właściwości miejscowej w trakcie roku podatkowego lub okresu rozliczeniowego, właściwym organem podatkowym jest organ inny niż wymieniony w § 1. Korzystając z tej delegacji Minister Finansów wydał rozporządzenie z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz. U. nr 165, poz. 1371 ze zm.), rozstrzygające (odmiennie od ogólnej reguły) problem określenia właściwości miejscowej dla rozliczania podatku VAT oraz podatku akcyzowego w przypadku zmiany miejsca działalności w trakcie okresu rozliczeniowego.

Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego za dany okres rozliczeniowy - dla podatników, którzy w trakcie okresu rozliczeniowego zmienili miejsce wykonywania czynności, miejsce zamieszkania lub adres siedziby, wskutek czego właściwy stał się organ podatkowy inny niż dotychczasowy - jest organ podatkowy właściwy dla podatnika z tytułu rozliczeń podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego w ostatnim dniu tego okresu.

Przykład

Spółka z o.o. działająca w Szczecinie zmieniła siedzibę i począwszy od dnia 15 marca 2013 r. przeniosła działalność do Poznania. Deklarację VAT-7 za marzec - czyli miesiąc, w którym działała jeszcze w Szczecinie, powinna złożyć w urzędzie skarbowym w Poznaniu, ponieważ w ostatnim dniu marca organem właściwym był już urząd w Poznaniu.

3. Kto prowadzi postępowanie podatkowe po zmianie miejsca prowadzenia działalności podatnika VAT?

Zmiana miejsca prowadzenia działalności, czy miejsca zamieszkania przez podatnika nie pozbawia organów podatkowych możliwości skutecznego kontrolowania rozliczeń podatkowych za okres, w którym podatnik ten działał (lub zamieszkiwał) na terenie działania innego urzędu skarbowego.

W przypadku gdy po zakończeniu roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego nastąpi zdarzenie powodujące zmianę właściwości miejscowej organu podatkowego, organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach dotyczących poprzednich lat podatkowych lub innych okresów rozliczeniowych jest organ właściwy po zaistnieniu tych zdarzeń (art. 18a Ordynacji podatkowej).

Przykład

Od początku 2013 r. firma Alfa przeniosła działalność na teren działania innego urzędu skarbowego. Okazało się, że błędnie wykazywała obowiązek podatkowy od wykonywanych usług, w związku z czym konieczne jest złożenie deklaracji korygujących. Firma Alfa korekty deklaracji powinna złożyć w "nowym" urzędzie skarbowym.

Inaczej będzie natomiast w przypadku prowadzenia kontroli podatkowej czy postępowania podatkowego. W przypadku gdy jeden organ podatkowy wszczął wobec podatnika postępowanie podatkowe bądź kontrolę podatkową, pozostaje on właściwy w sprawie, której to postępowanie lub kontrola dotyczą, nawet jeżeli w trakcie tego postępowania czy kontroli nastąpiło zdarzenie powodujące zmianę właściwości (art. 18b Ordynacji podatkowej).

Przykład

W firmie Alfa przeprowadzono kontrolę podatkową i wszczęto postępowanie podatkowe w sprawie prawidłowości rozliczeń podatku VAT za 2011 r. Postępowanie to toczy się od października 2012 r. Od stycznia 2013 r. firma przeniosła się do innego miasta, gdzie już w innym urzędzie skarbowym rozlicza podatek VAT. Postępowanie dotyczące rozliczeń podatku od towarów i usług za 2011 r. będzie prowadzone aż do zakończenia (wydania decyzji) przez ten organ podatkowy, który wszczął postępowanie w danej sprawie.

4. Pismo skierowane do niewłaściwego organu

W sytuacji gdy organ podatkowy, do którego wniesiono podanie, jest niewłaściwy w sprawie, niezwłocznie przekazuje je organowi właściwemu, zawiadamiając o tym wnoszącego podanie. Wynika to z art. 170 § 1 Ordynacji podatkowej.

Organy podatkowe są zobligowane do przestrzegania z urzędu swojej właściwości miejscowej, rzeczowej i instancyjnej. Dlatego też nawet w przypadku, gdy pismo w danej sprawie zostanie przez podatnika wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu określonego przepisami prawa, uważa się je za wniesione z zachowaniem terminu.

Jeżeli w jednym podaniu podatnik zawarł kilka różnych spraw, których załatwienie należy do kompetencji różnych organów podatkowych, organ, do którego pismo wpłynie rozpatruje jedynie te, które mieszczą się w jego kompetencji. Jednocześnie zawiadamia podatnika, że w pozostałych kwestiach powinien wnieść odrębne podania do właściwych w danej sprawie organów.

Warto dodać, że ewentualne spory o właściwość między naczelnikami urzędów skarbowych działających na obszarze właściwości miejscowych tego samego dyrektora izby skarbowej rozstrzyga dyrektor tej izby skarbowej, natomiast na obszarze właściwości miejscowej różnych dyrektorów izb skarbowych - Minister Finansów.